A | B | C | D | E | F | G | H | I | J | K | L | Ł | M | N | O | P | R | S | Ś | T | U | V | W | Z | Ż

A


ANNA ACHMATOWA
(1889-1966) właśc. A.A. Gorienko. Jedna z najwybitniejszych poetek XX wieku. Większą część życia spędziła w Petersburgu (Leningradzie), choć w okresie przedrewolucyjnym podróżowała po wielu metropoliach Europy. Debiutowała w 1912 r. tomem Wieczór. Jej utwory (głównie liryczne miniatury) uważane są za najwybitniejsze osiągnięcie kierunku literackiego zwanego akmeizmem (1912-1922). Do najwybitniejszych dzieł zaliczane są Czotki (Paciorki różańca – 1914), które miały w ciągu paru lat osiem wydań oraz poemat Requiem (1940), w którym poetka jednoczy się w bólu z prześladowanymi przez stalinizm (jej mąż poeta Nikołaj S. Gumilow został rozstrzelany przez bolszewików, a syn Lew Gumilow – wybitny historyk i etnograf, spędził kilkanaście lat w więzieniach i łagrach). Skazana na wieloletnie artystyczne milczenie poświęciła się studiom historyczno-literackim (głównie nad twórczością Puszkina). Pełny wybór jej twórczości opublikowano w Rosji dopiero kilkanaście lat po jej śmierci. Była laureatką europejskiej nagrody Etna-Taormina i otrzymała doktorat honoris causa Uniwersytetu w Oxfordzie. Jej wiersze w Polsce tłumaczyli m.in.: S. Pollak, E. Siemaszkiewicz, G. Gieysztor, A. Pomorski, Z. Dmitroca.

MAGDALENA ADAMAREK
Absolwentka filologii polskiej na Uniwersytecie Rzeszowskim. W 2015 r. obroniła pracę magisterską pt. Czarny mit dynastii habsburskiej w literaturze. Obecnie na studiach doktoranckich na Wydziale Filologicznym UR. Mieszka w Pstrągowej.
IZABELLA ADAMCZEWSKA
Ur. w 1979 r. Adiunkt w Katedrze Teorii Literatury Uniwersytetu Łódzkiego (Pracownia Antropologii Literatury). Przygotowuje do publikacji książkę „Krajobraz po Masłowskiej”. Ewolucja powieści środowiskowej w najnowszej literaturze polskiej. Autorka m.in. haseł w Słowniku rodzajów i gatunków literackich (red. G. Gazda, S. Tynecka-Makowska). Również dziennikarka i redaktorka w „Gazecie Wyborczej”.
KAZIMIERZ ADAMCZYK
Adiunkt w Centrum Języka i Kultury Polskiej na Świecie UJ, badacz literatury emigracyjnej. Zajmuje się szczególnie prozą dokumentu osobistego, m.in. doktorat pt. „Autokomunikacyjne i perswazyjne funkcje dziennika (Lechoń, Gombrowicz, Herling-Grudziński)”.
BOŻENA ADAMEK
Ur. w 1952 r. w Zaklikowie. Aktorka Teatru im. J. Słowackiego w Krakowie. Ukończyła krakowskie PWST w 1975 roku. Debiutowała w czasie studiów rolą Julii w słynnej inscenizacji Romea i Julii Jerzego Gruzy w Teatrze TVP. Popularność przyniosły jej role Kasztelanki w serialu Znak orła i Elżbiety Habsburżanki w Królowej Bonie. Zagrała w 34 filmach, m.in.: Sanatorium pod klepsydrą W. Hasa, Debiutantka B. Sass, Był jazz F. Falka, Dwa księżyce A. Barańskiego, Kamień na kamieniu R. Bera, ostatnio w Rezerwacie Ł. Palkowskiego. Dzięki roli matki w filmie Rozmowa z człowiekiem z szafy M. Grzegorzka na festiwalu filmowym w Wenecji znalazła się na liście do nagrody. Przekłada wiersze Achmatowej od 2008 roku, prezentując je w maju 2008 r. w autorskim programie, prowadzonym przez poetę Eryka Ostrowskiego oraz w 26 października 2008 w ,,Salonie Poetyckim” w teatrze im. J. Słowackiego w wykonaniu własnym, Anny Dymnej i Natalii Strzeleckiej. Swe przekłady publikowała m.in. w ,,Nowej Okolicy Poetów”.
ROMAN ADAMSKI
Ur. w 1974 r. w Rzeszowie, absolwent Wydziału Dziennikarstwa Uniwersytetu Warszawskiego (1998), w latach 19941997 pracował w mediach warszawskich (m.in. „Echo Nadwiślańskie”, „Życie”, Rozgłośnia Harcerska); od 1998 r. związany z Polskim Radiem Rzeszów, autor materiałów interwencyjnych, reportaży, cykli, rozmów i audycji o tematyce politycznej, społecznej, gospodarczej, kulturalnej i międzynarodowej; tworzył wywiady i reportaże z Brukseli, Strasburga, Ukrainy, Słowacji, Mołdawii, Bośni i Stanów Zjednoczonych. W l. 20102012 sekretarz programowy Polskiego Radia Rzeszów, w l. 20122014 dyrektor programowy, a w l. 20142016 sekretarz programu tej rozgłośni. Finalista nagrody Grand Press 2015 za reportaż Leon i Czesio. Żyd i Polak w jednym stali domu. Współorganizator pierwszej Biesiady Poetyckiej w I LO w Rzeszowie (1992). Opublikował tom poezji Sklep ze śmiesznymi mostami (1993).
ELENA ALEKSIEWA
Ur. w 1975 r. w Sofii. Bułgarska pisarka i tłumaczka (z języka angielskiego). Autorka powieści-dziennika Siniata styłba (Błękitne schody, 2000), zbiorów opowiadań Koj? (Kto?, 2006) i Sindikatyt na domasznie liubimci (Syndykat domowych ulubieńców, 2010), powieści: Rycariat, diavołyt, smyrtta (Rycerz, diabeł, śmierć, 2007),Tia e tuk (Ona tu jest, 2009), Nobelystit (Noblista, 2011). Za tom opowiadań Czitatełska grupa 31 (Grupa czytelnicza 31, 2005)) otrzymała w 2006 r. prestiżową bułgarską nagrodę „Helikon”. Jest także autorką kilku sztuk teatralnych, które pisze i publikuje od 2010 r. Jej utwory były przekładane na język angielski, francuski, hiszpański, macedoński, serbski i węgierski. Pracowała jako wykładowczyni semiotyki na Uniwersytecie Sofijskim, obecnie pracuje jako tłumacz konferencyjny z języka angielskiego.
KAZIM ALI
Palestyńsko-amerykański poeta, prozaik, tłumacz, eseista, wykładowca uniwersytecki. Opublikował cztery zbiory poezji (m.in. The Far Mosque, The Fortieth Day), dwie książki autobiograficzne Bright Felon: Autobiography and Cities i Sky Ward, trzy zbiory esejów Orange Alert: Essays on Poetry i Art and the Architecture of Silence, Fasting for Ramadan: Notes from a Spiritual Practice, Jean Valentine: This-World Company. Tłumaczył na język angielski poezję Sohraba Sepehriego i powieść Marguerite Duras. Pracuje jako wykładowca Creative Writing i Komparatystyki Literackiej w Oberlin College oraz jest redaktorem w wydawnictwie Nightboat Books. Jest dyplomowanym nauczycielem Jivamukti Yoga.
MATEUSZ ANDAŁA
Ur. w 1981 r., poeta, slamer; za debiutancki tom Światło w lodówce (SDK, Warszawa 2015) nominowany do Wrocławskiej Nagrody Poetyckiej „Silesius”.

JURIJ ANDRUCHOWYCZ
Ur. w 1960 r. w Stanisławowie (dziś Iwano-Frankiwsk), ukraiński poeta, prozaik, eseista, publicysta i tłumacz. Współtwórca (w 1985 r.) grupy artystycznej Bu-Ba-Bu oraz tzw. fenomenu stanisławowskiego. W Polsce ukazały się wszystkie jego powieści, tomy poezji Egzotyczne rośliny i ptaki oraz Piosenki dla martwego koguta (w przekładach Bohdana Zadury i Jacka Podsiadły), wybory eseistyki oraz rozmowa rzeka z Pawłem Smoleńskim Szcze ne wmerła i nie umrze (2014). Laureat m.in. Nagrody im. Herdera (2001), Nagrody Europejskiego Porozumienia Leipziger Buchpreis (2006), Nagrody Europy Środkowej Angelus za powieść Dwanaście kręgów w przekładzie Katarzyny Kotyńskiej (2006), nagrody Vilenica (2017). Wykonuje swoje utwory z ukraińskimi i polskimi muzykami, m.in. z wrocławską grupą Karbido (płyty Cynamon (z dodatkiem Indii), Samogon, Absynt, Atlas Estremo, Litografie). Mieszka w Iwano-Frankiwsku. Jest ojcem pisarki Sofiji Andruchowycz. 6 czerwca 2022 uhonorowany z inicjatywy Instytutu Polonistyki i Dziennikarstwa tytułem doktora honoris causa Uniwersytetu Rzeszowskiego.

ZDZISŁAW ANTOLSKI
Ur. w 1953 r. w Skalbmierzu. Poeta, prozaik, krytyk. Debiutował w 1974 roku almanachem Bazar poetycki. Laureat wielu konkursów poetyckich, m.in. nagrody w dziedzinie poezji im. Andrzeja Bursy (Kraków 1986), nagrody Funduszu Nauki i Kultury im. Staszica (Kielce 1986). W 2005 r. odznaczony Brązowym Medalem Zasłużony Kulturze Gloria Artis. Opublikował m. in. tomy poezji: Samosąd(1978), Sejsmograf (1990), Moje Ponidzie. Historia intymna (1994), tom prozy Ściąga z miłości (zapiski z okresu dojrzewania) (1995). Autor felietonów w piśmie „Radostowa”.
FATOS ARAPI
Ur. 1930. Poeta, prozaik i eseista. Urodził się w Vlore (Albania). Ukończył nauki ekonomiczne na Uniwersytetach w Tiranie i w Sofii. Opublikował m.in. tomy wierszy i prozy: Poetyckie ś cieżki, Poematy i wiersze, Rytmy żelazne, Wybór wierszy, Idziemy ku stuleciu, Błękity, Dzikie gęsi, Niespokojny grudzień, Ktoś się do mnie uśmiechnął, Przyjaciele.
IGOR ARGAMANTE
Ur. w 1924 r. w Wilnie Polak z rosyjskimi korzeniami, po wojnie na stałe zamieszkały we Włoszech. Przez lata pracował w firmie Olivetti, był także konsulem honorowym w Republice Południowej Afryki. Prezentowana we fragmencie w tym numerze „Frazy” jego książka Jerycho 1941. Opowieści z getta i okolic [Gerico 1941. Storie di ghetto e dintorni] ukazała się w 2010 r. (Marcin Wyrembelski).
JUDITH ARLT
Szwajcarka mieszkająca w Meldorf przy Morzu Wattowym w północnych Niemczech. Pisarka, tłumaczka, polonistka. Pisze, mówi, myśli, śni i publikuje po niemiecku i po polsku. Rozprawę doktorską napisała o twórczości Tadeusza Konwickiego. Mistrzowi poświęciła także swoje książki Mój Konwicki (2002) oraz JA Konwickiego (2007). Przez wiele lat opublikowała we „Frazie” swoje „Pocztówki z Berlina”. Autorka niemieckich powieści Entlassen nach: Tod (2007), Die Fölmlis(2009) oraz Zu Fuß auf den Haleakala (w przygotowaniu), opartej na historii niespełnionej miłości szwajcarskiej pisarki i podróżniczki Liny Bögli do polskiego generała Juliusza Bijaka. Wiosną 2012 roku w Oficynie Wydawniczej Errata ukaże się Zima w Tsukubie –publikowany wcześniej we „Frazie” pod tytułem Dziennik japoński.
ISA ASP
(1853–1872) jest nazywana pierwszą fińską poetką. Zmarła na gruźlicę w wieku dziewiętnastu lat, pozostawiając po sobie około stu wierszy, z których najbardziej znanym jest publikowana we „Frazie” Kołysanka dla fali. Wiersz powstał wiosną lub latem ostatniego roku życia poetki, która, chorując, odczuwała niepokój podczas burzowych nocy. Po śmierci Asp jej utwory zostały opublikowane, ukazało się też kilka biografii poetki.
NATALIA ASTAFJEWA
Ur. w 1922 r. w Warszawie, poetka tworząca w języku rosyjskim i od 1963 także po polsku, tłumaczka literatury polskiej. W 1931 r. przyjechała z rodziną do Moskwy (jej ojciec Jerzy Czeszejko-Sochacki był działaczem komunistycznym). Oboje rodzice padli ofiarą sowieckiego terroru. Jest autorką kilku tomów poetyckich w języku rosyjskim i wydanego w języku polskim tomu wierszy i wspomnieńNostalgia. Polski album rodzinny (2008) oraz tłumaczką kilkuset wierszy polskich poetów. Wraz z mężem, poetą i tłumaczem Władimirem Britaniszskim, wydała w 2000 r. dwutomową, liczącą 960 stron, antologię Polscy poeci XX wieku. W roku 2002 ukazała się w jej przekładzie i opracowaniu antologia Polskie poetki zawierająca utwory 28 autorek, od Kazimiery Zawistowskiej po Martę Podgórnik. Jej przekłady były także drukowane w radzieckich i rosyjskich antologiach polskiej poezji, oraz w osobnych wydaniach m.in. poezji Staffa, Iwaszkiewicza i Pawlikowskiej Jasnorzewskiej. Po polsku ukazał się w 1963 r. tomik Wiersze oraz pojedyncze utwory w kilku antologiach poezji rosyjskiej. Poezja Astafjewej bywa porównywana do poezji Achmatowej, ważnymi jej motywami są wspomnienia dramatycznego dzieciństwa, rozdarcie pomiędzy dwie ojczyzny i dwa języki, a wydawane wraz ze zdjęciami wiersze tworzą rodzaj na poły dokumentalnej poetyckiej kroniki rodzinnej.
ANNA AUGUSTYNIAK
Ur. w Wieluniu, dziennikarka i autorka książek: Hrabia, literat, dandys. Rzecz o Antonim Sobańskim” – biografia twórcy reportaży z nazistowskich Niemiec (2009), prozy Kochałam, kiedy odeszła (2013, nominacja do Nagrody Literackiej Gryfia 2014), tomu wierszy Bez ciebie (2014, 3 nagroda za najlepszy debiut poetycki roku, Złoty Środek Poezji 2015). Wiersze drukowała w „Więzi”, „Akcencie”, „Opcjach”, „Zeszytach Literackich”, „Kwartalniku Artystycznym”, „Ekspresjach”, „Zeszytach Poetyckich”, „Helikopterze”, „Latarni Morskiej”, „Odrze”, „Twórczości”. Tłumaczona na serbski, rumuński, rosyjski, hebrajski, ukraiński, niemiecki, angielski, turecki.
AGNIESZKA AYSEN KAIM
Doktor turkologii, orientalistka. Polka tureckiego pochodzenia, tłumaczka języka tureckiego, adiunkt w Katedrze Slawistyki na Uniwersytecie Łódzkim, wykładowca na turkologii w Akademii Finansów i Biznesu „Vistula” w Warszawie. Wraz ze Stowarzyszeniem „Grupa Studnia O.” działa jako opowiadaczka i animatorka kultury tureckiej w Polsce, realizując projekty kulturalne w kraju i za granicą. Autorka licznych publikacji naukowych i popularno-naukowych, przekładów literackich oraz filmowych, a także opowieści dla dzieci i młodzieży Bahar znaczy Wiosna (Poławiacze Pereł, 2014).