FRAZA NR 87-88 / 2015 – PORTRETY

Richard Eberhart

Świstak

W czerwcu wśród złocistych pól

Widziałem martwego świstaka,

Leżał martwy, wzdrygnęły się me zmysły

I myśl pomknęła poza naszą słabość.

Tam poniżony w krzepkim lecie

Jego kształt zaczął bezsensowny rozpad,

A we mnie zmysły się zakotłowały

Widząc w nim żarłoczność natury.

Śledząc w nim z bliska potęgę robactwa

I wrzący kocioł jego bytu,

Pół z obrzydzeniem, pół z dziwną miłością,

Szturchnąłem go gniewną laską 

Upał wzrósł, stał się płomieniem

I Moc opłynęła niebo,

Olbrzymia energia w słońcu,

A przez me ciało bezsłoneczne drżenie.

Ma laska ani pomogła ani zaszkodziła.

A potem milcząc stałem we dniu,

Patrząc nań jak i przedtem;

I zachowałem szacunek dla wiedzy

Walcząc o opanowanie, aby się uciszyć,

Stłumić namiętność krwi;

Aż wreszcie padłem na kolana

Prosząc o radość w obliczu rozkładu.

I tak odszedłem; wróciłem jesienią,

Patrząc uważnie zobaczyłem,

Że ze świstaka uszedł sok,

A pozostał rozmiękły kadłub kości.

Lecz rok utracił swe znaczenie

I w okowach umysłu utraciłem

Zarówno miłość jak i obrzydzenie,

Zamurowane w ścianie mądrości.

Nowe lato nastało na polach

Masywne i płonące, pełne życia,

Lecz kiedy trafiłem na to miejsce

Zostało tam tylko nieco sierści

I kości bielejące w słońcu

Piękne jak architektura;

Patrzyłem na nie jak patrzy mierniczy

I wyciąłem sobie laskę z brzozy.

Trzy lata już minęły.

Ni śladu po świstaku.

Stałem tam w wirującym lecie,

Uschnięte serce przykrywając dłonią,

I myślałem o Chinach i o Grecji,

O Aleksandrze w jego namiocie;

O Montaigne’uw jego wieży,

O świętej Teresie w jej dzikim lamencie.

***

Napełnieni radością nie wiedzą, nie potrzebują

Wiedzieć. Nic z niczym nie jest zgodne.

Prawdziwie błyszczą światłem Nieba.

Niech mają je, niech mają, jest łagodne

Ci, którzy cierpią, widzą prawdę, bo ma

Mordercze ostrze. Ich spojrzenie

Trwa, ani o krok nie drgnie,

Lecz są zranieni, zranieni, zranieni

***

Poszedłem na cmentarz, by odwiedzić zmarłych,

Zamknięto żelazne bramy, wejść nie mogłem

Złoty bażant na ciemnej gałęzi jodły

Ze skupioną bojaźnią spoglądał na zachód,

Rzekłem: panie ptaku, nie mrugaj więcej na mnie

Dosyć miałem ciemnego bólu oczu

Nie mogę wielbić ciebie, ani cię nie chwalę,

Lecz cię wpisuję na krokwie Montaigne’a.

Kto mówi z Absolutem, Cień pozdrawia,

Kto siebie chce odnaleźć, straci siebie;

Złote bażanty nie pomogą wcale,

Czynu się nauczysz z miłości człowieka.

Sowy

Sowy wołające w nocy,

(zauważyłem ku świtowi)

Pohukujące, tam i na powrót

Miały być tajemnicze;

Zaiste, ich głos jest magiczny

W odległym falowaniu,

Lecz wyobraź sobie me zwątpienie

W to, co miało być poetyczne,

Gdy odkryłem, że te nudne ptaki

Wcale nas nie prowadzą

W labiryntową melancholię,

Lecz w rzeczywistości pohukują

By unieruchomić i przerazić

Drobniutkie zwierzątka,

Co, tak zahipnotyzowane,

Nie mogą drgnąć w śmiertelnej trwodze,

Wtedy głodna sowa spada błyskawicznie

Mordując łup w potężnych szponach.

Gdzie indziej iść nam trzeba

Niż wołanie sowy,

Gdzieś poza realizm,

Po dźwięk poetyczny.

Powrót nad jezioro wiosną

Gdy nowe żaby tłumnie wracające

Setkami wzniosły głosy w lubieżnym rechocie

Jak szedłem wśród nich w trzcinach po kolana

Brodząc przez mokre mocne siły obecnej przyrody,

Jak gdybym poczuł po raz pierwszy wróżbę

Potężną dość, by mną wstrząsnąć poza słowa,

I tylko małe żaby mogły wypowiedzieć

Tę czystą siłę, co je wciągała w ekstazę,

Kiedy kroczyłem jak jakiś bóg wśród małych,

Wśród ruchliwych żyjątek idąc tryumfalnie

Jak król żab, rad być między nimi,

Co dotykały mych nóg, gdy tak szedłem.

Widziałem ich los, narodziny i śmierć,

Jak ktoś pewien swego, minimalnego istnienia,

W świecie, co się znów otwierał, jak byłem pewien

Letniego życia, w pełnym słońcu, żab i ludzi

Tak też i pewien schyłku roku, zimy,

Mroźnego deszczu, co tnie, i lodu, co skuwa.

Radosny wróciłem do gromady na wysokim brzegu.

Wśród nas dziewczyna urzekająca młodością

Wydała się chłonąć chwałę tej wiosennej pory,

Lecz nic nie rzekła o wiosennych piskaczach,

A miesiąc później, w bagnie na Południu, podcięła sobie gardło.

Dlaczego?

Wiersz tak twardy, że aż bez serca,

Wiersz, co w pył zgniata diamenty,

To nie głos ze ściśniętego gardła,

To nie migocące światło nadziei

Wiersz młodych kochanków

W komedii ich przygody

Widzianej przez soczewkę starości

W swej śmiesznej katastrofie

Dlaczego szkielety nie powstają

Z błota naszych filozofii

I nie mówią nam, w co wierzyć

W locie kwietniowego nieba?

***

Zawsze, gdy widzę piękność, widzę śmierć

Bowiem umarła, kiedy była piękna.

Ta śmierć jest wszędzie, i tak ta piękność

Przepaja powszechną atmosferę czasu.

Posiadły mię starożytne harmonie

Opadły mię zarazem radość i cierpienie,

A ja z kolei odprawiam obrzęd poznania,

Widzisz te słowa jak z gwiazd spadające.

Teraz krzyczą ptaki, i dzieci wołają,

Gdy wokół w namiętnej pochwale

Prawda przeszywa ciało, gdzie serce rozdarte,

Rozum przeszywa ducha, gdy miłość się zapala.

Ofiara

Każdy poeta to duch ofiarny,

Każda pieśń jest darowana

Przez szczególny wybór w niebie,

By ludzie znieść je mogli.

Każdy się trudzi, życie swe wylewa,

Jak chłopiec, co podrzuca czapkę,

Bo i w tym co tragiczne i co uciążliwe

Żyje w radości zmysłów.

Jak piana pszczoła rabująca kwiaty

Swą wspaniałą naturą upity,

Daje złotym popołudniom lata

Ich urojenia, intelektualne i zmysłowe.

Richard Eberhart
Przełożył Janusz Artur Ihnatowicz

Od tłumacza