ODSZEDŁ ERNEST BRYLL

16 marca 2024 r. zmarł w Warszawie Ernest Bryll, jeden z najbardziej znanych i popularnych polskich pisarzy. Urodził się 1 marca w 1935 r. w Warszawie. Był poetą, prozaikiem, dramatopisarzem, tłumaczem i dyplomatą. Ukończył filologię polską na Uniwersytecie Warszawskim oraz studium filmowe przy Państwowym Instytucie Sztuki. Debiutował w 1958 r. tomem Wigilie wariata. W latach 60. XX wieku opublikował m.in. tom Twarz nie odsłonięta, który zainspirował Juliana Przybosia do polemik z młodymi poetami i stworzenia pojęcia turpizmu. W kolejnych tomach Bryll krytykował narodowe symbole i romantyczne dziedzictwo, zawierały też one surowe oceny polskiego społeczeństwa (Sztuka stosowana, Muszla, Zwierzątko). W tych latach walczył o zauważenie i docenienie tradycji ludowej i chłopskiej, był prekursorem współczesnego zwrotu plebejskiego, ale też stał się obiektem surowej krytyki środowisk opozycyjnych i emigranckich za suponowane mu „szarganie” narodowych świętości (co po latach trudno zrozumieć). W latach 80. i 90. w wierszach Brylla pojawia się tematyka religijna (Czasem spotykam siebie, Sadza, Widziałem jak odchodzą z nas ci ludzie dobrzy). W 2002 r. ukazał się ich autorski wybór Nie proszę o wielkie znaki. Pisarz był autorem sztuk teatralnych Rzecz listopadowa oraz Po górach, po chmurach. Widowisko Na szkle malowane z muzyką Katarzyny Gaertner stało się przebojem lat 70. Równie głośne były sztuki z lat 80., zawierające odniesienia do stanu wojennego – Kolęda-nocka i Wieczernik. Ernest Bryll był kierownikiem literackim Teatru Telewizji, pracował w redakcjach pism społeczno-kulturalnych (m.in. „Po Prostu” i „Współczesności”). Jego piosenki wykonywało wielu piosenkarzy, m.in. Marek Grechuta, Czesław Niemen i Marcin Styczeń (płyta Bryllowanie, 2009). Na kanwie jego dzieł powstały oratoria, z najbardziej znanym A kto się odda w radość z muzyką Włodzimierza Korcza. Ernest Bryll przekładał literaturę czeską, irlandzką oraz jidish. W latach 70. był dyrektorem Polskiego Instytutu Kultury w Londynie; w latach 1991–1995 ambasadorem Polski w Irlandii. Otrzymał liczne nagrody i odznaczenia, m.in. Krzyż Komandorski Orderu Odrodzenia Polski. Był członkiem Stowarzyszenia Pisarzy Polskich, PEN Clubu, Polskiego Instytutu Sztuki Filmowej (w latach 2012–2018 kierował jego Działem Literackim). Cztery jego wiersze i rozmowa z poetą przeprowadzona przez Jadwigę Kielar, wówczas studentkę filologii polskiej Uniwersytetu Rzeszowskiego, która napisała pracę magisterską o jego twórczości a później zaprzyjaźniła się serdecznie z poetą i jego żoną Małgorzatą Goraj, otwierała numer „Frazy” 2011, nr 2 (72). Z inicjatywy Jadwigi Kielar przy pomocy Samorządu Studenckiego UR pisarz przyjechał do Rzeszowa i 18 maja 2011 roku z Marcinem Styczniem wystąpił na koncercie zatytułowanym Bryllowanie w Auli Instytutu Muzyki. Zaprezentował się wówczas jako osoba serdeczna, sympatyczna, szybko nawiązująca więź z młodszymi o kilka pokoleń słuchacz(k)ami. W roku 2021 ukazały się w trzech tomach w Edycji Świętego Pawła oraz Instytutu Literatury jego wiersze zebrane: Zapiski. Wiersze publikowane w latach 1958–1996, Szara godzina. Wiersze publikowane w latach 2000–2015, Ma się ku wieczorowi. Wiersze niepublikowane z lat 2014–2020. Żegnamy się z pisarzem, ale nie z jego twórczością, opublikowanym we „Frazie” wierszem Nie wiadomo wreszcie co stało: